مراسم هیئت های سینه زنی و زنجیر زنی در
نراق
از دیر باز شهر نراق دارای دو دسته سینه
زن و زنجیر زن عزاداری بوده است . این دو هیئت در همه شرایط آب و هوایی ارادتمندی
خود را به خاندان عصمت و طهارت نمایان کرده اند .
به دلیل اینکه اکثرا مراسم های
سوگواری در شب برگزار می شود چندین نفر با استفاده از چراغ های زنبوری در مسیرهای
عزاداران بر بالای دست و سر نگه می داشته اند .
![http://photos.wikimapia.org/p/00/02/51/64/18_full.jpg]()
یکی از چراغ ها نزد ذاکر اهل بیت
بوده تا بتواند نوشته هایش را قرائت کند و هم اینکه روی چهارپایه متحرک ایستاده تا
مردم او را مشاهده و با حرکت نمایشی دستان شور و شعور حسینی در اجتماع ایجاد کند .
از قدیم تا کنون مرسوم است هیئتی که از مقابل دسته دیگر در حال عبور هستند احترام
کرده و با آنها همنوا شده تا صوت هم تداخل پیدا نکند .
![x982_IMG_0161.jpg]()
شب های عزاداری از جمله شب های تاسوعا و
عاشورا هیئت ها به ترتیب وارد مسجد جامع گردیده و بقیه هیئت های دیگر به آخرین
دسته ادای احترام می کنند و با آنان هم صدا و همنوا می گردند .
اکنون با پیشرفت تکنولوژی و آبادانی
شهرها و روستاها این نوع زحمات از بین رفته و دستگاه های اکو و بلندگوهایی با صوت
قوی در مراسمات مورد استفاده قرار می گیرد .با افزایش جمعیت و همچنین افزایش سلایق
مختلف هیئت های سینه زن و زنجیر نیز افزایش یافته و به چند دسته تقسیم شده اند .
کما اینکه هیئت قمه زنان نیز بیشتر شده است .
![l7178_DSC06470.jpg]()
ذوالجناح گردانی(اسب و کُتَل) در کنار
نخل های نراق
از سالیان متمادی تا سال حدود 1345 یک
راس اسب سفید توسط آقای نعمت الله کریمی فرزند علی اکبر(1310 – 1367 ) که به صورت
امانت از افرادی مانند محمد خان یوسفی فرزند محمد یوسف می گرفت به طرز شگفت انگیزی
آذین بندی می کرد .
قدیم ترها بزرگان و خوانین هر کدام به تناسب شرایط اجتماعی کتلی
برای خود تزیین می کردند . یک شنل از جنس چرم بدن اسب را کاملا می پوشاند و مثل
کمربند در زیر شکم اسب بسته و محکم می گردید .
![http://cdn.yjc.ir/files/fa/news/1391/9/2/557201_792.jpg]()
50 تا 55 عدد نیزه های پانزده
سانتیمتری به صورت سمبلیک بر این شنل خون آلود وصل بود و تداعی از پرتاب نیزه های
فراوان یزیدیان به سمت حسین فرزند فاطمه زهرا(س)بوده که تعدادی از آن ها به اسبش
به نام ذوالجناح اصابت کرده است .
پاهای ذوالجناح نیز با رنگ های مخصوص
قرمز گردیده و بسان خون ظاهر می گردید . مرحوم نعمت الله کریمی افسار اسب سفید را
در دست گرفته و مابین هیئت ها در جلوی نخل حرکت می کرد . زنان و مردان با دیدن
صحنه های حزن انگیز ذوالجناح و رویت نیزه ها شیون و فغان سر می دادند و به یاد
مظلومیت امام و یارانش گریه می کردند .
![q6934_DSC04833.jpg]()
مرحوم فاطمه سلطان كريمي به همراه همسرش مرحوم نعمت الله كريمي
خانم فاطمه سلطان کریمی فرزند حسین(1304 – 1363) همسر مرحوم نعمت
الله کریمی نیز همپای همسرش در عزاداری اهل بیت سهیم بود .
در قدیم مرحومه فاطمه
سلطان قبل از ورود مردم به مسجد حاج عباس سماور را برای خوردن چای عزاداران روشن
می کرده است . آنها فرزند نداشتند و عده ای از جوانان که آنها را می شناسند شب های
جمعه طی برنامه اهل قبور در قبرستان وادی السلام شهر نراق به یاد مرحومین فاتحه
خوانی می کنند .
![http://www.ido.ir/myhtml/news/1388/m10/138810072261.jpg]()
بشترین مفهوم ذوالجناح گردانی بازسازی صحنه
بازگشت بی سوار اسب امام حسین(ع) از میدان جنگ و کارزار به خیمه گاه اهل بیت می
باشد . البته بعضی کتل ها نیز حکایت از خاطرات سوار بر اسب بودن حضرت علی اکبر(ع)
جوان امام منظور نظر قرار می دهند .
حکایت ذوالجناح
ذوالجناح یعنی صاحب دو بال و پر، در
فرهنگ عزاداری شیعیان نام اسب مهربان حسین بن علی(ع) است که امام در روز عاشورای
سال 61 هجری بر آن سوار بود. ذوالجناح در تعزیه و دستههای سوک امام سوم شیعیان از
اهمیت و احترام خاصی برخوردار است. بعضی ذوالجناح را به عنوان عقل فعال به حساب
آورده و آن را به براق تشبیه میکنند.
![http://www.alibahraini.ir/upload/file/20090804063550100216.jpg]()
درباره این که ذوالجناح بعد از شهادت
امام حسین(ع) چه کرد، دو نقل متفاوت تاریخی وجود دارد :
بعضی گفته اند آن حیوان نجیب در کنار
خیمه ها آن قدر سر خود را بر زمین کوبید تا جان سپرد. (بحارالانوار, ج ۴۵, ص ۶۰) . برخی دیگر گفته اند بعد از واقعه عاشورای
61 هجری قمری آن اسب سفید ناپدید شد و دیگر کسی او را ندید. (تاریخ زندگانی امام
حسین (علیه السلام ), ج ۲, ص ۱۶۳)
توغ گردانی در اطراف نخل های نراق
توغ ، شعار یا علامت مخصوصی بود که در
مراسم سوگواری روز عاشورا در نراق به دوش کشیده می شد .توغ گردانی به نام های طوغ – طوق – توق
نیز نوشته و متداول است .
![http://www.ido.ir/myhtml/news/1391/m09/139109079141.jpg]()
پس از رسمی شدن مذهب تشیع و در زمان
حکومت شاه اسماعیل صفوی توغ گردانی رواج پیدا کرد . توغ در سپاه ، نمادی از قدرت و
شوکت و مقاومت بوده است .
![v4885_DSC06417.jpg]()
توغ گردانان تا حدود سال 1353 فعالیت
نمادین خود را ادامه دادند .بر توغ پارچه های جور واجور و رنگارنگ بسته بودند که
از جلوی توغ آویزان بود . تصور می شد که نوک توغ قابل انعطاف و مثل تیغه علامت به جلو خم شده و ادای احترام می
کرد .
آخرین مسئول نگهداری توغ که یکی از
خادمین امامزاده سلیمان(ع) نیز به شمار می رفت آقای سید قوام حسینی فرزند سید رحیم
بود و تاریخ 16/9/1362 دارفانی را وداع گفت .
![oswu74b4xmskuzw8scdj.jpg]()
آیین شتر گردانی در شهر نراق
تا سالیان پیش یک نفر شتر جلوی نخل و بین
هیئت ها به حرکت در می آمد . متولی و ساربان شتر گردانی شکرالله عابدینی فرزند...
مشهور به شکرالله عصار بود که بعد به همراه دو فرزندش علی و
ماشاءالله عابدینی این حرکت نمادین را اجرا می کردند .
این شتر در کارگاه عصارخان
؛ سنگ های سنگین را به طور دوران به حرکت درآورده تا روغن تولید شود . زنگ بزرگ و
پر صدا و آذین بندی شتر زیبایی خاصی به مراسم روز عاشورای نراق می داد .
![http://www.rasekhoon.net/userfiles/Article/1389/09%20Azar/001/0011300%20(19).jpg]()
گرچه این حرکت به فراموشی سپرده شده لیکن
اخیرا یکی دو بار توسط عموم مردم یک نفر شتر در برنامه های ایام محرم خریداری شده
و پس از پایان مراسم سر بریده شده و گوشتش بین نیازمندان توزیع گردید .
فلسفه استفاده از شتر مربوط به کاروان
اسرای دشت کربلا می باشد که تا شام آنان را انتقال داده است .
پرده خوانی
پرده به دیوار یا حسینیه و یا حومه میدان
آویزان کرده و فردی در لباس مرشد برای مردم به معرفی چهره های داخل عکس می کرد .
مرشد مثل مصیبت خوانی به کارش وارد بود و اغلب از روی مقتل ظالمین به آل الله را
محکوم می کرد . مثلا شی ای مثل چوب را روی عکس نشانه گرفته و با صدای رسا می گفت
اینا که می بینی شمره و شخصیت زشت و مخوف او را بر ملا می کرد .
![http://cdn.yjc.ir/files/fa/news/1391/9/27/633971_450.jpg]()
همچنین عکس های اهل بیت که معمولا چهره
صورت آنها عکس ماه بود و یا نوری از آن متصاعد می گشت و از مظلومین تاریخ هستند را
معرفی می کرد . سال هاست پرده خوانی از آیین عاشورایی نراق حذف گردیده است .
عَلَم و بیرق گردانی و حجله گاه حضرت
قاسم و شیپورچی
تا سال حدود 1350 شمسی اطراف نخل ها
منهای هیئت ها نوحه میخواندند و عده دیگر شیپور و سنج میزدند . علم و بیرق نیز
در کنار نخل ها بر دوش علاقمندان به صورت انفرادی حمل می شد . کُتَل نیز به صورت تزیین شده آماده می شد .
![http://www.upload.tehran98.com/images/6id53sdfurfyizaz0by.jpg]()
حجله گاهی هم به یاد قاسم بن حسن(ع) به نشانه
اینکه ایشان در سنین دامادی توسط دشمنان به شهادت رسید پیشاپیش نخل به حرکت در می
آمد . اکنون فقط تخت روان بر روی دوش
جوانان به حرکت در می آید . علم و بیرق ها دارای چوب های بلند بودند و پارچه های
سبز و مشکی بر نوک آن ها بسته شده بود . ظاهری زیبایی در عزاداری روز عاشورا
نمایان می ساخت .
در منطقه نراق و کاشان یکی از اشعاری که
بیشتر قرائت می گردید این بود :
این عَلَم از کیست که بی صاحب است؟ عَلَم و کُتَل قمر بنی هاشم است!
آخرین شیپور زن از بازمانده نسل آیین های
مذهبی آقای سید محمد باشی(رادمنش) فرزند سید کاظم می باشد .
![,umyi8olk.jpg]()
سيد محمد باشي(رادمنش)
آخرین فوت های قوی
ایشان که بر شیپورش می نواخت شب های عاشورای دهه 50 بود و این اقدام نیز در شمار
ده ها فعالیت های سنتی به فراموشی سپرده شد . ایشان کشاورز بود که چندین سال هست
در شهرداری شهرستان دلیجان اشتغال دارد .
آیین علامت گردانی در شهر نراق
از دهه 50 رفته رفته توغ ؛ عَلم ؛کُتل ؛
شیپور ؛ حجله گاه و ... کنار رفت و علامت آهنین با وزن سنگین جایگزین شد .
![f4163_image4524.jpg]()
- اولین علامت با 15 تیغه در شهریور 1355
توسط آقای احمد اشرفی فرزند فرهاد (1310 – 1379) از تهران وارد شهر نراق گردید .
وزن آن حدود 110 کیلوگرم و فعلا بلا استفاده می باشد .
![img_2365.jpg]()
مرحوم احمد اشرفي
علت و اسباب این اقدام فوت
جوان برومندش غلامرضا اشرفی 22 ساله و عروسش اشرف السادات حسینی فرزند سید حسن 18
ساله تاریخ 25/6/1355 در اثر تصادف می باشد .
![img_2409.jpg]()
ایشان که در زادگاهش به احمد فرهاد
مشهور است یکی از مسئولین هیئت زنجیر زنی
تا زمان فوتش بود . وی سال 1379 فوت و در قطعه 250 ردیف 82 شماره 48 بهشت زهرا(س)
سر بر تیره تراب نهاد .
![http://kafanpooshannaragh.com/images/gallery/426521213833212466693778230.jpg]()
- دومین علامت با 11 تیغه در آبان 1357
توسط حاج محمد پنبه زن(نیک پیام) فرزند ماشاءالله از خیابان صفا تهران حدودا به
قیمت سیزده هزار تومان خریداری و قطعات آن باز و با یک وانت بار به شهر نراق منتقل
و به هیئت های عاشورایی هدیه گردید . این علامت اخیرا توسط حسین صفری فرزند مرتضی
قلی پس از بازسازی و رفع خرابی به 9 تیغه تقلیل یافته و روز عاشورا پس از آذین
بندی در محله دنیاران مقابل منزل آقای اصغر صفری روی پایه گذاشته می شود .
![5274_image4504.jpg]()
- سومین علامت با 13 تیغه در سال 1368
توسط حاج عباسعلی نوروزی فرزند شاطر عبدالله در محله نارمک تهران به مبلغ چهل و
پنج هزار تومان خریداری گردید . وزن تقریبی آن 80 کیلوگرم و به همراه آن شال ها و پرها و البسه مخصوص به مدت
بیست سال در هیئت نراقی های مقیم مرکز در مسجد مسلم ابن عقیل و مسجد اکباتان در
روزهای تاسوعا و عاشورا مورد استفاده عزاداران بود . نهایتا در سال 1388 این علامت
به همراه لوازمات و طبل و دهل و تعدادی زنجیر از تهران به شهر نراق منتقل و وقف
هیئت زنجیر زنان متوسلین به اباعبدالحسین(ع) گردید .
![r6458_TGFFDF.jpg]()
- چهارمین علامت با 17 تیغه در سال...
توسط حاج روح الله شاه حمزه ای فرزند عباس
خریداری و به هیئت های سوگواری هدیه گردیده است . عرض آن 10 متر و وزن تقریبی اش
170 کیلوگرم می باشد . موقع استفاده و ایجاد لنگر وزن علامت افزایش یافته و حامل
آن را دچار مشکل می کند . فعلا تنها علامت در حال حرکت توسط جوانان در مراسم نخل
گردانی و سوگواری ائمه معصومین توسط هیئت زنجیر زنان مورد استفاده می باشد .
![n5372_image4520.jpg]()
یکی از مسئولین هیئت زنجیرزنان آقای ولی
الله رضایی فرزند اصغر می باشد که ایشان نظارت بر حسن اجرای علامت گردانی را نیز
عهده دار می باشد . دو تن از جوانانی که بیشترین نقش را در آذین بندی و حمل علامت
را عهده دار هستند آقایان سید محسن موسوی فرزند سید احمد و سید جواد موسوی فرزند
سید جمال می باشند .
![v2141_3.jpg]()
یک عدد چلچراغ هم توسط آقای ناصر خسروی فرزند غلامرضا(برادر شهید
جهانگیر) در مغازه جوشکاری اش ساخته شده بود و اغلب خودش و جوانان دیگر در مراسم های آیینی حمل می نمودند
که چند سالی است از چرخه مراسم خارج گردیده و استفاده نمی شود . داخل این وسیله
آهنین چراغ های فانوس که نام محلی آن چراغ بادی است نصب می گردید .
![m4138_dstydt.jpg]()
علامت کِشی در نراق مختص جوانان قوی پنجه
و هیکل نسبتا مناسب می باشد .محل نگهداری علامت ها کاروانسرای حاج رضا آعلی ابتدای بازار شمس
السلطنه می باشد .
![f1195_Untitled15.jpg]()
همایش علی اصغر(ع) روز هفتم محرم در شهر
نراق
چند سالی است همزمان با همایش جهانی حضرت
علی اصغر در شهر نراق نیز این جلسه با عظمت هر چه تمامتر برگزار می گردد .
محل
اجرای مراسم سالن ورزشی شهید رجایی می باشد . متولی اصلی مراسم واحد خواهران هیئت
رزمندگان اسلام می باشد .
![18apdjxtdxnugi24xw8f.jpg]()
زنان نراقی شیرخوارگان خود را با لباس
های سفید و سبز و بستن چفیه سفید بر سرشان شکوه و جلال را به نمایش می گذارند .
این مراسم در فضای آکنده از حزن و اندوه برگزار گردیده و مورد توجه خاص و عام می
باشد .
اوج شکوه این همایش زمانی است که مادران فرزندان خردسال خود را به یاد حرکت
امام حسین(ع) در سال 61 قمری فرزند شش ماهه اش علی اصغر را بر روی دست بلند می
کنند که به قول نراقی ها دل سنگ کباب می شود .
همچنین هیئت عاشقان روح الله (نوجوانان
عاشورایی) شش سالی است تمثیل گهواره ای به نام مبارک علی اصغر بین این هیئت به
حرکت در می آید .
![m2223_1_82.jpg]()
عزاداران با دیدن این گهواره که داخل آن شبیه شیرخواره ای قندان
گردیده است به یاد کوچکترین شهید کربلا بر سر و سینه می زنند . این حرکت به همت
رزمنده و جانباز دفاع مقدس علی محمد کمره ای طراحی و استفاده می گردد .
معرفی عبدالله بن حسین مشهور به علی اصغر
عبدالله بن حسین علیه السلام که به علی
اصغر معروف است فرزند امام حسین علیه السلام است. مادرش رُباب دختر اِمْرَءُ
الْقَیْس و خواهرش سکینه می باشد.
![http://www.ido.ir/myhtml/news/1390/m09/139009200211.jpg]()
عبداللّه در مدینه متولد شد . ایشان را
"باب الحوائج "می دانند،گر چه طفل شیرخواره و کوچک است، اما مقامش نزد
خدا والاست. دهم محرم سال 61 قمری امام حسین(ع) در حال گفتگو بود که تيری از کمان
حرمله آمد و گوش تا گوش حلقوم علی اصغر را دريد . امام حسين(ع) خون گلوی او را
گرفت و به آسمان پاشيد .
حرکت عاشورایی هیئت قمه زنان حسینی جلوی
نخل
از سالیان متمادی تا قبل پیروزی انقلاب
اسلامی 1357 شمسی به رهبری حضرت آیت الله سید روح الله خمینی(ره) چندین هیئت سینه
زن ، زنجیر زن و کفن پوشان فعالیت داشتند . هیئت کفن پوشان به علت عشق و ارادتی که
به سالار شهیدان حسین بن علی (ع) داشتند مبادرت به تیغ زنی می کردند .
![z5399__570911.jpg]()
سه نفر از
مشهورترین افرادی که بر سر و پیشانی کودکان ، نوجوانان ، جوانان و پیرمردان تیغ می
زدند نعمت الله اکبری فرزند رضا( 1288 – 1370) – حاج شکرالله اکبری فرزند رضا(1282
- 1379) – حاج محمد اوضاعی فرزند علی(1281 - 1371) بودند .
![x7131_lioiuyikgk.jpg]()
مرحوم حاج محمد اوضاعي مرحوم نعمت الله اكبري
بعضا کودکان در بغل
مادران به واسطه نذری که کرده بودند یک تیغ ضعیف و ناتوان به اندازه یک خراش توسط
افراد مذکور و یا دیگران به بالای پیشانی زده می شد و اندک خونی ظاهر می کردید .
اکنون چنین نذری صورت نمی گیرد و این اقدام سال هاست از بین رفته است .
![s5736_a.jpg]()
در بین هیئت افرادی نیز بودند که به خاطر
علاقه و اعتقادات خود قمه زنی می کردند . تعدادی زیادی هم به جای قمه چوب دستی در
اختیار داشتند . عده ای از قمه زنان متوفی
عبارتند از :
غلام جعفری فرزند احمد(.-.) - علی
حمیدی فرزند صادق(1283 - 1368) – سید حبیب الله موسوی فرزند سید نصرالله(.-.)–
ابوالقاسم ایزدی فرزند علی(. - 1380 تهران) – حسن عابدینی فرزند رضا(1341 – 1370)
– سید محمود موسوی فرزند سید حسن(1325 – 1365) – اصغر عابدی فرزند علیرضا(1332 –
1386) - علی اکبر بیابانگرد فرزند (1315 – 1381) – حاج محمود رزاقی فرزند
صفرعلی(1303 – 1389) - یوسف کاظمی فرزند محمد (1301- 1391) و ... بودند .
![p86_d.jpg]()
عده ی معدودی از آنها مثل میرزا قنایی
فرزند علی اکبر مشهور به میرزا سیاره(1305- 1344) و مندعلی نباتی فرزند حسین(1305
- 1361) به دلیل اینکه خون زیاد از سرشان خارج می شد ضعیف گشته و از حال می رفتند
. هم هیئتی ها سریعا لنگه تخته ای که درب منازل بود و یا درب مغازه ها یافت می شد
به سهولت از پاشنه در آورده و مثل برانکارد آنها را حمل نموده و یا حسین و یا حیدر
سر می دادند . نهایتا همه تیغ و قمه زنان وارد حمام شده و خود را شستشو داده و
برای نماز ظهر عاشورا آماده می شدند .
![h1369_dddd.jpg]()
اکثر خانواده ها از قبل لباس های تیغ
زنان را داخل بقچه به حمام دار و یا یکی از اعضای هیئت تحویل می دادند .همچنین
آنان بیرون حمام اجتماع می کردند و زمانی که شوهران و یا فرزندان آنها از حمام
خارج می شدند لباس خون آلودشان را به قصد شستشو در منزل تحویل گرفته و با ظرف شیر و نان عباسعلی از
آنها پذیرایی می کردند .
![http://kafanpooshannaragh.com/images/gallery/426475239745302047679870112.jpg]()
پس از پیروزی انقلاب اسلامی به علت شرایط
خاص و اینکه دشمنان رفتار بعضی شیعیان را غیر انسانی می نامند و سوء استفاده
های ابزاری از این عزاداری می شد اکثریت
قاطع علما از جمله رهبر کبیر انقلاب امام سید روح الله خمینی(ره) مردم را از قمه
زنی منع کردند .
![t7123_DSC06378.jpg]()
بنابر این هیئت کفن پوشان نراق اکنون با
آراستگی و وقار شایسته در ایام محرم به سوگواری می پردازند و با توجه به منع
قانونی از هر گونه رفتار علنی در ملاء عام که قابل سوء استفاده دشمنان اسلام باشد
اجتناب می ورزند .
آیین تعزیه خوانی نراقی ها در محرم
زیباترین و مهمترین آیین مذهبی ، دینی طی
سالیان متمادی در نراق برگزار می گردید . استقبال مردم از این مراسم بی نظیر بود .
متبحرترین و قوی ترین مرثیه خوان ها در لباس های دوست و دشمن به نقش های خود می
پرداختند .
![http://haraznews.com/wp-content/uploads/2012/01/n00048631-b.jpg]()
نحوه و چگونگی به شهادت رسیدن امام
حسین(ع) و اهل بیتش به صورت عینی نمایش داده می شد . در هنگام تعزیه خوانی و تاثیر
گذاری آن بر روح و جسم عزاداران صداهای ناله و فغان عزاداران بلند می شد . تعزیه
خوانی در نراق که قدمت سیصد ، چهار صد ساله دارد از شاهکارهای آیینی این دیار و
زبانزد عام و خاص بود .
متاسفانه در سال 1361 به دلایلی از ادامه
این نوع فعالیت توسط عده ای خاص جلوگیری گردید و بساط آن برای همیشه از نراق برچیده
شد .
![y6596_ppp.jpg]()
مرحوم حسن كاظمي
آخرین تعزیه خوان حرفه ای نراق که ذاکر اهل بیت و دستی هم در شعر و شاعری داشت حاج حسن کاظمی فرزند رضا(1285 –
1389) بود که همیشه در لباس قرمز رنگ شمر نقش آفرینی می کرد .
عزاداری رزمندگان دفاع مقدس شهر نراق
در مراسم های سوگواری زمانی که سنگینی
تابوت نخل را بر دوش های مومنین به نظاره می نشینیم مشاهده زور آزمایی سلحشوران
جنگ نیز حکایت فراوان دارد . گرچه مثل سابق میانسال ها فضای عبادی مذهبی نخل را در
اختیار جوانان قرار داده اند و لیکن جوانان رزمنده دیروز جبهه ها در نخل کشی هم به
زیبایی این فعالیت می افزاید .
![m8849_1_2.jpg]()
رزمندگان در بدترین شرایط جنگ و ایام های
خاص مثل دهه محرم و دهه فاطمیه و... دست از عزاداری و زنده نگاه داشتن راه صواب
ائمه اطهار را فراموش نمی کردند . در مقرهای ستاد لشکر 17 علی بن ابیطالب(ع)
رزمندگان نراقی در برپایی اولیه مجالس پیشتاز بودند .
![f1544_1_104.jpg]()
سال های 1360 و 1361 در محوطه انرژی اتمی
آبادان نراقی ها شور می گرفتند و فریاد بر می آوردند :
لشکر شکن ابالفضل برادر رشیدم آبی رسان به خیمه سردار نا امیدم
و یا نوحه های مشهور را جملگی با هم گفته
و بر سر و سینه می زدند . مثل :
شیعه بگریید به شور و نوا بهر غریبی شه کربلا
گفته حسین این عجبست این عجب آب فرات از من و من تشنه لب
حتی در بعضی از جبهه ها تابوت تمثیلی
ائمه معصومین از جمله اباعبدالله الحسین اغلب توسط تیپ الغدیر یزد از سال 1363 نیز
روی دوش مرزداران مشاهده می شد . چند نفر از ذاکرین اهل بیت که در جبهه نوحه سرایی
می کردند و به شهادت رسیدند عبارتند از :
![006.jpg]()
- سید غلامرضا باشی فرزند سید علی
![007.jpg]()
- عبدالله محمودی فرزند علی
![0012.jpg]()
- محمد رضا رمضانی فرزند غلامعلی
![0051.jpg]()
- مهدی اکبری فرزند اکبر
در نخل گردانی و هیئت های مختلف نراق نیز
رزمندگان هشت سال دفاع مقدس دوشادوش امت مذهبی نقش آفرینی می کنند .
![0n2vo7o4mwovijm6je12.jpg]()
علم کشی با
چوب های بلند و پرچم های بزرگ و چرخاندن آن در بین هیئت های ثارالله و رزمندگان
اسلام به شکوه مندی مراسم می افزاید .
زمان های نخل گردانی در شهر نراق
در مجموع سالیانه چهار نوبت نخل ها بر
روی دوش های مردم عزادار و عاشق اهل بیت عصمت و طهارت حمل می شود :
1- بیست
و یکم رمضان و شهادت امام اول علی بن ابیطالب (ع)
2- بیست
و هشتم صفر و شهادت امام دوم حسن بن علی(ع) و حضرت محمد(ص)
3- دهم
محرم روز عاشورا و شهادت امام سوم حسین بن علی(ع) و یارانش
4- دوم
جمادی الاخره شهادت حضرت فاطمه(س)بنت محمد
![x8v3m84eyhtue2qhykzq.jpg]()
بیشترین عظمت و ابهت نخل گردانی نراق در
روز عاشورای حسینی می باشد . توجه مردم مومن در این روز به تابوت تمثیلی مولا و
سرور شهیدان امام حسین(ع) بیشتر است .
به پیشنهاد امام جمعه وقت حجت الاسلام علی اکبر حیدری و درخواست مردم از
سال 1386 شمسی در سالگرد شهادت حضرت فاطمه الزهرا(س) نخل گردانی به مراسم های
عزاداری مردم شهر نراق اضافه گردید .
نظر فاضلین نراقی
دو تن از فقها به اسامی علامه ملا محمد مهدی نراقی(1146 – 1209 قمری) و ملا احمد نراقی(1185
– 1245 قمری) مشهور به فاضلین نراقی در خصوص نخل گردانی و عزاداری های زادگاهشان
نراق نظریه منفی ارائه نداده اند .
می توان استنباط کرد با توجه به فهم و کمالات
بالایی که داشته اند و در خصوص موارد مختلف صاحب نظریه هستند با آیین سنتی نخل
برداری نراق مشکلی نداشته اند .
![f6641_DSC06454.jpg]()
حتی صد و بیست ، سی سال پیش در زمان حیات
گران بهاء و ارزشمند حجت الاسلام آقا حسین
فاضل نراقی فرزند حجت الاسلام ملا محمد از عرفای مشهور نراق آیین های عزاداری و
نخل گردانی و تابوت واره امام حسین(ع) بدون اشکال بوده است .
آداب زنان و مردان نراق در روز تاسوعا و
عاشورا
مردم نراق در روز عاشورا فعالیت های
شایسته دارند که از جمله آنها :
- حتی الامکان از خوردن آب مگر به قدر
ضرورت اجتناب می کنند .
- بر پيشاني و سر گل مي مالند .
- زنها از آرايش خودداري نموده و از زينت
هاي خود استفاده نمي کنند .
- زنان پس از عبور همه هیئت ها و نخل ها
پشت عزاداران حرکت می کنند و نواهای عاشورایی خاص خود را تکرار می کنند .
- سوگواران با وضو هستند و به محض شنیدن
صدای الله اکبر ظهر وارد مسجد می شوند تا نماز اول وقت را اقامه کنند .
![http://images.hamshahrionline.ir/images/2012/1/12-1-24-1549naragh12.jpg]()
- جملگی لباس مشکی بر تن دارند و حتی
کودکان را با شمایل عزا وارد کوچه و برزن می کنند . تنها کفن پوشان با لباس سفید
با آراستگی و طمانینه به عزاداری پرداخته و در سه چهار مکان مشخص شور حسینی گرفته
و حیدر حیدر سر می دهند .
- یکی از مشهورترین نذورات زنان پختن
شعله زرد و آش است که توسط اعضای خانواده اغلب جلوی منازلشان در هنگام عبور نخل ها
بین مردم توزیع می گردد . چندین سال است ایستگاه های صلواتی به صورت تکیه و یا
چادرهای انفرادی در چندین نقطه شهر از جمله میدان اصلی و ابتدای کوچه شهید مصطفی
طالبی به توزیع چای و شربت و نذورات دیگر فعالیت دارند .
![n917_DSC06409.jpg]()
- تعدادی از مردم به واسطه نذری که دارند
دام زنده را جلوی نخل و هیئت ها سر می برند . گوسفندان در نزدیکترین نقطه به جوی
آب ذبح می شوند که خون حیوان ایراد و اشکالی برای هموطنان ایجاد نکند .
- بسیاری از دامداران زحمتکش در چراهگاه
های مختلف مثل چراهگاه غار چالنخجیر نراق گوسفندی را از تولد نذر طعام سوگواران
امام حسین (ع) می نمایند . همچنین شب
عاشورا شیرهای دوشیده شده از دام های خود را برای توزیع بین سوگواران به تکیه ها و
ایستگاه های محل پخش اقلام صلواتی تحویل می دهند .این عمل نیکو سابقه طولانی دارد
.
![pw2h7zocx4qxklqdm5c.jpg]()
- اکثر کوچه و خیابان که نخل و هیئت ها
در حال عبور هستند زنان مومنه با آتش درست کردن در منقل و ظروف مشابه اسپند دود
کرده و فضای منطقه را خوشبو می کنند .
- کلیه سوگواران ابتدا به امامزاده
سلیمان و امامزاده یحیی سلام و درود می فرستند و اغلب این شعر را می سرایند :
شاه سلام علیک ای خلف بو تراب
سپس در گلزار شهدا و قبرستان وادی السلام فاتحه
اهل قبور می خوانند .
- از سال 1359 به بعد تمامی هیئت ها پس
از ادای سلام با امامزاده ها گرداگرد قبور مطهر شهدا حلقه زده و به اجرای مراسم
های ویژه می پردازند . خانواده های معزز شهیدان نراق نیز از احترام هیئت ها به
فرزندان گلگون کفنشان که در مسیر اباعبدالله کام برداشته اند دلگرم و خوشنودمی
شوند .
- عصر روز عاشورا اکثریت مردم نراق به
صورت خانوادگی سوار بر ماشین های خود گردیده و در هفت کیلومتری به زیارت سیده
فاطمه مشهور به بی بی زبیده خاتون از نسل چهارم امام نهم حضرت امام جواد(ع) نایل می گردند . سپس در
15 کیلومتری محور نراق به کاشان به زیارت فرزند خلف امام پنجم شیعیان حضرت
سلطانعلی بن محمد باقر(ع) در مشهد اردهال مشرف می شوند . مراسم های ویژه این دو
مکان مقدس نیز در خور توجه می باشد .
![ilpqpxjp08ikqhfosc3w.jpg]()
- هنوز عزاداری ادامه یافته و شبانه همه
هیئت ها شام غریبان شهیدان کربلا را با حزن و اندوه برگزار می کنند . چراغ های
مساجد خاموش و یا کم نور گردیده و بیشتر کودکان و نوجوانان در بین عزاداران با
استفاده از شمع و فانوس ناراحتی و اندوه خود را به آل الله نمایان می سازند . در
شب شام غریبان اکثرا عزاداران به جای زنجیر زنی و سینه زنی بر سر خود می زنند . در
بین مسیر از خیابان تا رسیدن به مرکز تجمع اصلی یعنی مسجد جامع در هنگام نوحه
خوانی به نوبت می نشینند و بلند می شوند . سوگواران نهایت تاثر و تامل خویش را
برای به شهادت رساندن آل الله را به نمایش می گذارند .
![d6vklbm3anbmutgbye29.jpg]()
- هزینه کلیه مخارج سوگواری ها و حتی
اعیاد در شهر نراق توسط مردم خیرخواه به قصد و نیت تبرک یافتن از ائمه معصومین
تامین می گردد .
نخل گردانی از دیدگاه کارشناس فرهنگی و
پژوهشگر ادبیات فارسی
محسن خرمشاهي ، يکي از کارشناسان فرهنگي
و پژوهشگر ادبيات شفاهي و فرهنگ عامه دراين زمينه معتقد است : نخل يک سازه چوبي
است که قسمت جلو و عقب آن از قطعات کوچک چوب به شکل نخلي بزرگ و شبکه شبکه ساخته
شده و وسط آن با چوب اسکلت بندي شده است .
![rv2ppve6lt6dc2cmswj.jpg]()
براي پايه هاي آن، چهار قطعه چوب به
صورت عمودي در چهار طرف و براي بلند کردن آن چند قطعه چوب به صورت افقي تعبيه شده
است به طوري که براي بستن آن، تعدادي از خدام حسينيه از صبح هشتم محرم دست به کار
مي شوند و آنها بر روي پارچه مشکي و در جلو و عقب آن، خنجر، آيينه هاي بزرگ و نيز
يک سازه چوبي به شکل سرو در جلو و عقب نصب مي کنند و اين کار تا ظهر روز نهم محرم
(تاسوعا) ادامه مي يابد.
وي مي افزايد: مردم و عزاداران هر کدام از عناصر به کار
برده شده در نخل را نمادي از يک حادثه و متعلق به شخص خاصي در حادثه کربلا مي
دانند.
![v558_DSC06425.jpg]()
ايشان معتقد است : چوب نخل به عنوان
جنازه سيدالشهدا، سياهپوش کردن به عنوان پارچه سياه روي جنازه، شمشير و نيزه ها به
علامت تير و نيزه هاي وارد شده بر بدن امام حسين (ع)، سرو نخل به عنوان قد و قامت
علي اکبر (ع)، آيينه به عنوان نور وجود مبارك امام حسين (ع)، علمهايي که بر نخل
بسته مي شود به عنوان علمدار امام حسين (ع)، پارچه هاي زينتي که بر نخل مي بندند
به عنوان حجله حضرت قاسم (ع)، زنگهايي که در قديم بر آن مي بستند به عنوان زنگ
کاروان امام حسين (ع)، عزاداراني که نخل را بر مي دارند به عنوان تشييع کنندگان و
براي مردم شناخته شده است.
![33les9bt4lsyb780q27.jpg]()
هر چند امروز نخلهايي با اين وسعت تزئين
کمتر ديده مي شود و تنها به سياه پوش کردن وتزئينات ساده بسنده مي شود اما بازهم
نخل بندي و نخل گرداني، آييني باشکوه است که با عظمت خاصي برگزار مي شود و از جمله
آيين هايي است که کمتر به فراموشي سپرده شده و ازهمه مهمتر اينکه کمتر دچار تحريف
شده است.
![picture 523.jpg]()
نخل گردانی شهر نراق در فهرست میراث معنوی
ثبت ملی کشور
21 آذر ماه 1391 در "ششمین اجلاس
سراسری شورای عالی سیاست گذاری ثبت کشور "که در شهرستان محمود آباد استان
مازندران برگزار شد نخل گردانی شهر نراق و پرونده آیین عاشورایی پنج شهر دیگر
استان مرکزی در فهرست میراث معنوی به ثبت ملی رسید .
![99awjm11d9p7niqn3bj.jpg]()
آقای مجتی رضوانی مدیر کل میراث فرهنگی ،
صنایع دستی و گردشگری استان مرکزی مطلب مذکور را طی مصاحبه با ایکنا اعلام نموده
است .
![p33b1jpbyvcjvbse4biw.jpg]()
یکی از علت های نخل گردانی مردم شهر نراق
که به مثابه تابوت حسین بن علی(ع) مد نظرشان است ، عدم تشیع جنازه این بزرگوار
بوده و مظلومیت مضاعفی که خاندان اهل بیت امام حسین از دشمنان متحمل شده اند .
آیین نخل گردانی نراق و تعداد مقالات و
نوشته ها
تحقیقات فوق پنج ماه به طول انجامید .
بررسی های مختلف نشان از این دارد که تا این تاریخ(شهادت حضرت فاطمه(س) فروردین
1392) هیچگونه مقاله و یا تحقیقاتی که از
مصاحبه با مطلعین و اهالی مذهبی شهر نراق صورت گرفته باشد نوشته نشده است .
![y488_DSC06453.jpg]()
بیشترین مطالب انعکاس یافته از نخل گردانی صرفا مربوط به چندین مورد گزارش کوتاه
که صرفا جنبه خبری داشته است .
استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع می
باشد .
از آقای سلطانعلی قجری فرزند غلامعلی و
فرزند برومندش مهدی قجری که در تهیه قسمتی از مطالب مساعدت داشتند صمیمانه تشکر می
کنم .
![5apt7fuhsopvt6o5gdd8.jpg]()
مهدي قجري در حال نخل گرداني
از عموم همولایتی ها درخواست می شود هر
گونه اشکال در متن و یا مطالب اصلاحی دارند از طریق ارتباط تلفنی – ارسال ای میل و
یا به طور مکتوب تحویل داده تا با بررسی سریع در نوشته ها ترتیب اثر داده شود .
تهیه كنندگان : محمد عضايي فرزند ابراهيم ، حسین عضایی فرزند اسماعیل
وبلاگ سلحشوران شهر نراق فروردین1392